Βαθμολογίες. Βρισκόμαστε σε μια μικρή, παραθαλάσσια πόλη, το Σόμερτον, στο προσεχές μέλλον. Μια πόλη, η οποία για να γλιτώσει την αργή εγκατάλειψή της, λόγω της οικονομικής κρίσης, μπήκε εθελοντικά στο σύστημα βαθμολόγησης πριν από 21 χρόνια.
Προσωπική άποψη: Παναγιώτα Γκουτζουρέλα
Τότε που μια μεγάλη εταιρία, η Scope Corp, δοκίμαζε το λογισμικό της και πρόσφερε δωρεάν τις υπηρεσίες της σε όποιον επιθυμούσε. Ποιες υπηρεσίες; Θέλοντας να μετρήσει την καταλληλότητα του κάθε μέλους της κοινωνίας και να προωθήσει κάθε έναν στο κατάλληλο εργασιακό πόστο για πλήρη εργασιακή αλλά και προσωπική ευτυχία, και όλο αυτό μέσω ενός αλγόριθμου, τοποθετεί σε όλα σχεδόν τα σημεία της πόλης ματάκια–κάμερες μικρού μεγέθους, οι οποίες καταγράφουν τις κινήσεις των νεαρών ατόμων και τους κατατάσσουν σε μία βαθμολογική λίστα, η οποία αναρτάται κάθε μήνα. Ανάλογα με το πόσο υψηλή βαθμολογία έχεις, τόσο καλύτερο προβλέπεται το μέλλον σου.
Η Ιμάνι μένει στο Σόμερτον. Κόρη μιας φτωχής οικογένειας που ζει από τη μαρίνα και τους τουρίστες της περιοχής, έχει μια βάρκα και ψαρεύει στον ελεύθερο χρόνο της, για να συνδράμει οικονομικά στον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Ένας μήνας τη χωρίζει από την αποφοίτησή της. Έχοντας εξασφαλίσει βαθμολογία 92, ιδιαίτερα υψηλή, ανυπομονεί για το μέλλον. Έχει πλήρη εμπιστοσύνη στη βαθμολογία. Θεωρεί πως είναι δίκαιη και δίνει ευκαιρίες σε όλους. Ακόμη και σε άτομα όπως εκείνη, που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να σπουδάσουν, η εταιρεία προσφέρει υποτροφίες σπουδών στους υψηλόβαθμους. Όνειρό της είναι να σπουδάσει θαλάσσια βιολογία και να επιστρέψει στη μικρή πόλη, ως σωτήρας του ποταμού και της μολυσμένης ακτογραμμής.
Δεν είναι όλοι οι νέοι όμως βαθμολογημένοι. Υπάρχουν εκείνοι που οι γονείς τους δεν υπέγραψαν τη σχετική συμφωνία είτε γιατί δεν πρόλαβαν την προθεσμία, είτε γιατί δεν συμφωνούσαν με την πολιτική της βαθμολόγησης. Υπάρχουν και τα πλουσιόπαιδα της περιοχής που είναι αβαθμολόγητα, καθώς δεν έχουν λόγο να μπουν σε αυτή τη διαδικασία-τα χρήματα που έχουν επαρκούν και για σπουδές, αλλά και για να ζήσουν τη ζωή που ονειρεύονται.
Στεναχωριέται που η φίλη της, Κάντυ, δεν έχει την ίδια υψηλή βαθμολογία. Αλλά μένει πιστή σε αυτήν τη φιλία, έχοντας δώσει όρκο με την Κάντυ, παρόλο που γνωρίζει πως η αφοσίωση αυτή ίσως βλάψει τη δική της βαθμολογία. Γιατί, το σπουδαιότερο προσόν ενός βαθμολογημένου με το σύστημα βαθμολόγησης, είναι η αφοσίωση στην ομάδα σου…
Η ζωή της είναι ήρεμη και τακτοποιημένη, το σχολείο και οι βόλτες με τη βάρκα της.
Μέχρι που η Κάντυ ερωτεύεται έναν αβαθμολόγητο. Πώς επηρεάζει αυτό την Ιμάνι; Εφόσον είναι φίλες, η αποδεκτή συμπεριφορά είναι αλληλεξαρτώμενη… Το σύστημα βαθμολόγησης δεν φαντάζει πλέον τόσο τέλειο, καθώς η βαθμολογία της Ιμάνι παίρνει τον κατήφορο, χωρίς να έχει το χρονικό περιθώριο να την βελτιώσει.
Της προσφέρεται όμως ένα ψήγμα ελπίδας για το μέλλον που επιθυμεί. Ο καθηγητής Κάρολ προτείνει την εκπόνηση μιας εργασίας. Αυτή η εργασία θα ανοίξει τις πόρτες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε όποιον γράψει την καλύτερη. Έτσι στο τμήμα της Ιμάνι, το οποίο αποτελείται από βαθμολογημένους και αβαθμολόγητους μαθητές, ο ανταγωνισμός φαίνεται σκληρός. Ένας συμμαθητής της, o Ντιέγο, παρόλο που απαγορεύεται η συναναστροφή τους, καταφέρνει να την πλησιάσει και να την πείσει να συνεργαστούν για την εργασία, ώστε να έχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Κι ενώ η Ιμάνι είναι διστακτική στο να παραβεί τους κανόνες, καθώς ο Ντιέγο είναι αβαθμολόγητος, παρασύρεται από την ιδιαίτερα χαμηλή βαθμολογία της και μπλέκεται σε έναν ιστό ψεμάτων, αφού θεωρεί τον εαυτό της μυστικό πράκτορα προς όφελος του συστήματος, δίνοντας αναφορά για όλες τις ενέργειες του, στη διευθύντρια του σχολείου.
Οι Βαθμολογίες είναι ένα βιβλίο το οποίο αξίζει να διαβαστεί, καθώς αναλύει με ένα υγιή σκεπτικισμό την γενική επιτήρηση–καθοδήγηση του ατόμου από μια απρόσωπη δύναμη, την ελεγχόμενη συμπεριφορά μέσω ενός συστήματος επιβράβευσης και ποινών, την έννοια της φιλίας αλλά και της συντροφικότητας σε όλα τα επίπεδα, ιδιαίτερα με την περιγραφή της σχέσης των γονιών της Ιμάνι.
Με την παρέα που κάνουν οι δυο έφηβοι μεταξύ τους και γνωρίζοντας ο ένας τον άλλο και ανταλλάσσοντας συνεχώς απόψεις για τις διαφορετικές ιδεολογίες τους, η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο της Ιμάνι, οδεύοντας προς καταστρεπτικά αποτελέσματα. Όμως, τελικά αποφασίζει να πράξει σύμφωνα με τις ηθικές αξίες με τις οποίες γαλουχήθηκε και να αποκαταστήσει την άδικη και άπρεπη συμπεριφορά της απέναντι στον Ντιέγο και στην Κάντι.
Η κατάληξη ευχάριστη για όλους. Γιατί μπορεί το σύστημα βαθμολόγησης να μη συγχωρεί τα ΄λάθη΄, όμως η ανθρώπινη αξιοπρέπεια πρέπει να ανταμείβεται.
ΙΜΑΝΙ
Παραπλανημένη έφηβη από ένα σύστημα το οποίο της επιτρέπει να ονειρεύεται, καθώς της ανοίγει ορίζοντες που αλλιώς θα ήταν απαγορευτικοί. Δε σκέφτεται. Δέχεται αυτό που βρήκε, αυτό που της επιβλήθηκε ως μία συνθήκη, μία κατάσταση την οποία αποδέχεται πλήρως και απλά ακολουθεί τη ροή της.
Αρχίζει να ξυπνά και να αντιδρά ασυναίσθητα όταν το ίδιο το σύστημα την αναγκάζει να δράσει. Γνωρίζοντας την διαφορετική πλευρά. Εκείνους που ζουν περιφρονώντας το σύστημα. Και σιγά σιγά συνειδητοποιεί πως δεν μπορεί να ξεπουλήσει τον εαυτό της, αλλά και τους ανθρώπους γύρω της.
Μια λανθασμένη προσωπικότητα, μια αποχαυνωμένη συνείδηση; Το σίγουρο είναι ότι στο τέλος η Ιμάνι αναλαμβάνει ευθύνες. Αποφασίζει και επιλέγει αυτόνομα, ως άτομο,έχοντας ως πρώτη συνιστώσα τις δικές της επιθυμίες και πεποιθήσεις.
ΝΤΙΕΓΟ
Προνομιούχος. Πλούσιος, όμορφος, δυναμικός, αποφασιστικός, αβαθμολόγητος. Άριστος μαθητής και εξαιρετικός στο να διατυπώνει τις απόψεις του με δυνατά επιχειρήματα. Αλλά δεν τον ενδιαφέρουν οι Βαθμολογίες…
Άπιαστος. Αλλά και ευάλωτος. Γιατί μέσα σε αυτό το σύστημα βαθμολογημένης συμπεριφοράς, την οποία αρνείται να συμμεριστεί και να γίνει κομμάτι της, επιθυμεί να ξεχωρίσει. Γι’ αυτόν η υποτροφία που θα δοθεί στην καλύτερη εργασία είναι ένα προσωπικό στοίχημα που πρέπει να κερδίσει για να αποδείξει πως μπορεί, πως είναι ο καλύτερος.
Γνωρίζοντας καλύτερα την Ιμάνι αντιλαμβάνεται και την αντίθετη άποψη από τη δική του. Ο σκεπτικισμός του και το ανοιχτό μυαλό σε γνώσεις και νέες ιδέες είναι το κυριότερο προσόν του.
Ένα δυστοπικό μυθιστόρημα το οποίο πραγματεύεται την αξιοκρατία. Τον μύθο της απόλυτης αξιοκρατίας σε μια κοινωνία όπου τα μέλη της δεν είναι ίσα.
Με την εταιρική επιτήρηση μέσω των καμερών, που θυμίζει reality show, συλλέγονται και αποθηκεύονται προσωπικά δεδομένα που ενώ ισχυρίζονται πως θα βελτιώσουν την κοινωνία, δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις. Οι βαθμολογίες ρυθμίζουν τα πάντα; Άραγε μπορεί κάποιο σύστημα βαθμολόγησης να κατατάξει αξιοκρατικά τους ανθρώπους και να τους οδηγήσει σε ενέργειες και αποφάσεις που θα αλλάξουν θετικά τη σύσταση της κοινωνίας; Είναι αμερόληπτη αυτή η διαδικασία; Είναι δίκαιη για όλους τους ανθρώπους από όποιο κοινωνικό υπόστρωμα κι αν προέρχονται, όποιες καταβολές κι αν έχουν;
Στηριζόμενη η συγγραφέας στο βιβλίο του Άλντους Χάξλευ ΄΄Θαυμαστός καινούριος κόσμος΄΄ δημιούργησε τον δικό της κόσμο. Κι ενώ ξεκινά με την βεβαιότητα πως η βαθμολόγηση είναι ένα θετικό βήμα για την ανθρωπότητα, παρουσιάζοντάς την μέσα από τα μάτια της Ιμάνι, στην πορεία αναιρεί αυτή τη θεωρία, καθώς γνωρίζουμε και τον οπτική του Ντιέγο και τις αλλεπάλληλες αντιπαραθέσεις τους για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Όμως, τα δύο παιδιά, παρόλο που προέρχονται από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Αντιπροσωπεύουν αντίθετες ιδεολογίες, έχουν άλλα βιώματα και εμπειρίες, καταφέρνουν να βρουν κοινά σημεία αναφοράς. Αφήνουν τις προκαταλήψεις στην άκρη και γνωρίζουν, εκτιμούν, θαυμάζουν ο ένας τα προτερήματα του άλλου, αλλά και δέχονται τη διαφορετικότητά του με μια ιδιαίτερη ωριμότητα.
Ο έρωτας έρχεται σταδιακά, αφού γνωριστούν καλά. Και γι’ αυτό είναι και στέρεος και καταφέρνει να αντέξει στην ανατροπή – στο σημείο που τα πάντα καταρρέουν.
Επισημαίνει την οικολογική καταστροφή και εστιάζει ιδιαίτερα σε περιβαλλοντικές δράσεις.Επίσης, αναφέρεται στον ρατσισμό, καθώς η Ιμάνι είναι μιγάδα. Θέματα που πρέπει να μείνουν στο προσκήνιο και να εστιάσουμε σε αυτά.
ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ
Πολλές! Ενώ μου άρεσε το βιβλίο και το προτείνω ανεπιφύλακτα, ήρθε η στιγμή να σχολιάσω όσα με ενόχλησαν. Τα οποία, ωστόσο, δε χάλασαν την καλή μου άποψη για τον κόσμο που έπλασε η Λόρεν ΜακΛάφλιν για την Ιμάνι και τον Ντιέγο.
Έχουμε ένα δυστοπικό, σε μέλλοντα χρόνο, μυθιστόρημα. Βαθμολογίες. Οι μαθητές χρησιμοποιούν αποκλειστικά χαρτί και μολύβι για τις εργασίες τους; Ανταλλάσσουν σημειώματα σε μικρά χαρτάκια;
Και πόσο ρεαλιστικό τελικά στη συμπεριφορά ενός εφήβου είναι ότι το μόνο που μετράει για εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση, αλλά και για την κοινωνική καταξίωση, το να είσαι υπάκουος; Σε ποια κοινωνία οι νέοι δεν κατηγορούν τους μεγαλύτερους, δεν αντιδρούν, δεν αντιτίθενται στις υπάρχουσες κοινωνικές δομές και αντιλήψεις θέλοντας να δημιουργήσουν έναν κόσμο καλύτερο; Η Κάντι που αντιδρά στο σύστημα και έχει ενδιαφέρον, η συγγραφέας την ‘’κρύβει’’. Την ιστορία της Κάντι, την παρουσιάζει προς το τέλος με μία ρηχή εκδοχή του δυναμικού της χαρακτήρα.
Ενώ στο σύνολό του είναι ένα ευχάριστο ανάγνωσμα, το οποίο όμως δε σε αφήνει χωρίς σκέψεις, το τέλος είναι ίσως το χειρότερο σημείο του. Ικανοποιεί όσους αρέσκονται στην ευχάριστη κατάληξη, αλλά είναι παντελώς απότομο και σύντομο.
Επίσης, ενώ το εξώφυλλο είναι πολύ όμορφο και απολύτως ανάλογο με την υπόθεση του βιβλίου, είναι λίγο παραπλανητικό. Το ζευγάρι που το κοσμεί παραπέμπει σε καθαρά παιδικό βιβλίο και όχι εφηβικό. Βαθμολογίες…
Περίληψη: Φαντάζεσαι τη ζωή σου σ’ έναν κόσµο όπου µικροσκοπικές κάµερες παρακολουθούν την κάθε σου κίνηση και σε βαθµολογούν µε βάση έναν αλγόριθµο;
Φαντάζεσαι το µέλλον σου να εξαρτάται και από τη βαθµολογία των φίλων σου;
Για ποιο λαµπρό µέλλον θα άξιζε άραγε να τους παρατήσεις; Και ποιοι είναι τέλος πάντων αυτοί που παρακολουθούν; Και τι είναι αυτά τα πρακτικά και ηθικά κριτήρια του συστήµατός τους;
Στις Βαθµολογίες θα βρεις ένα πλήθος υλικού για να φανταστείς. Ένα µέλλον όπου η τεχνολογία δε σου δίνει µόνο ευκαιρίες, αλλά φτάνει να καθορίζει και όλη σου τη ζωή!
Στοιχεία βιβλίου
Τίτλος: Βαθμολογίες
Συγγραφέας: Λόρεν ΜακΛάφλιν
Μετάφραση: Στέλλα Κάσδαγλη
Εκδόσεις: Πατάκη
Μεταφραστής : Κάσδαγλη Στέλλα
ISBN: 9789601654751
Ημερομηνία κυκλοφορίας: Απρίλιος 2015
Υποστηρίξτε το blog μας με μία δωρεά, πατώντας εδώ
